Kimyadan DƏRS - Qeyri-üzvi birləşmələrin əsas sinifləri - Duzlar

Duzlar – molekulları elektrolitik dissosiasiya zamanı əksər hallarda metal kationu Meⁿ⁺ və turşu qalığı anionu Ac^m- əmələ gətirən mürəkkəb maddələrdir. Belə duzlar normal duzlar adlanır:

Təsnifatı.

• Kationun və anionun təbiətindən və onların tərkibinin mürəkkəbliyindən

asılı olaraq aşağıdakı duzlar fərqləndirilir:

• normal: metal kationuna və turşu qalığına dissosiasiya edir (kalium sulfat

K₂SO₄, mis (II) nitrat Cu(NO₃)₂, gümüş xlorid AgCl, alüminium ortofosfat AlPO₄);

• turş: metal kationuna və bir və ya bir neçə hidrogen atomu və turşu

qalığından ibarət mürəkkəb aniona dissosiasiya edir (kalium hidrosulfat KHSO₄, alüminium hidrosulfat Al₂(HPO₄)₃, kalsium hidrokarbonat Ca(HCO₃)₂);

• əsasi: mürəkkəb kationa (metal atomuna və bir və ya bir neçə hidroksil

qrupuna malik) və turşu qalığına dissosiasiya edir (məsələn, Dəmir (III) dihidroksoxlorid Fe(OH)₂Cl, mis (II) hidroksonitrat CuOHNO₃, alüminium dihidrosulfat (Al(OH))₂SO₄);

• ikiqat: İki müxtəlif metalın kationuna (və ya metal və ammonium kationuna) və NH₄Fe(SO₄)₂ turşu qalığı anionuna dissosiasiya edir:

Ammonium dəmir (III) sulfat NH₄Fe(SO₄)₂, kalium alüminium sulfat KAl(SO₄)₂;

• kompleks: kompleks əmələ gətiricinin – d-metallarının (Cu⁺, Pt²⁺, Co³⁺,

Fe³⁺, Cr³⁺ və s.) daxil olduğu mürəkkəb kompleks iona və əks yüklənmiş ionlara və ya neytral molekullara – liqandlara Cl^–, CN^–, NO₂^–, NH₂ və s.).

• qarışıq duzlar: metal kationlarına və bir neçə turşu qalığı anionlarına

dissosiasiya edir (məsələn, mis (II) xlorid-nitrat CuNO₃Cl alüminium hidrosulfat-sulfat AlSO₄(HSO₄)),

• kristalhidratlar: (mis kuporosu CuSO₄∙ 5H₂O, Qlauber duzu Na₂SO₄∙10H₂O).
• Suda həll olmalarına görə aşağıdakı duzlar fərqləndirilir:
• həll olanlar (Na₂SO₄, ZnCl₂, Fe(NO₃)₂); (Qələvi metalların və ammoniumun bütün duzları suda həll olur).
• az həll olanlar (CaSO₄, PbCl₂, Al(CH₃COO)₃);
• həll olmayanlar (BaSO₄, AgCl, ZnCO₃).

Alınması.

• Turşuların əsaslarla qarşılıqlı təsiri ilə:

Cu(OH)₂ + H₂SO₄ → CuSO₄ + 2H₂O;

• Turşu oksidlərinin əsaslarla qarşılıqlı təsirindən:

Ca(OH)_2(məh.) + CO_2(q) → CaCO_3(b) + H₂O;

2016-11-07   46757